دژایەتییەکانی ڕۆژوو: تێڕوانینێکی ڕەخنەگرانە بۆ ڕەمەزان

دژایەتییەکانی ڕۆژوو: تێڕوانینێکی ڕەخنەگرانە بۆ ڕەمەزان

ڕەمەزان بە شێوەیەکی بەرفراوان وەک کاتێکی بیرکردنەوەی ڕۆحی و خۆدیسیپلین و هاوسۆزی بۆ کەسانی کەم بەخت بەرز دەکرێتەوە. بە موسڵمانان دەوترێت کە ڕۆژوو یارمەتیان دەدات لە ئازارەکانی هەژاران تێبگەن، پەروەردەی بەزەیی و بەخشندەیی دەکات. بەڵام ئەگەر مەبەست لە جەژنی ڕەمەزان ئەزموونکردنی برسێتی کەمدەرامەتانە، بۆچی هەژاران خۆیان واجبە بەڕۆژووبوون؟ بڕیارە کێیان لەبیر بێت؟ تەواوی لۆژیکی ئەم باوەڕە لە ژێر لێکۆڵینەوەدا دەڕووخێت.

بنەچەی مانگی ڕەمەزان

پراکتیزەکردنی بەڕۆژووبوون لە مانگی ڕەمەزاندا لە ساڵی دووەمی ساڵنامەی ئیسلامی (624ز) بووە فەرز بۆ موسڵمانان، ئەمەش دوای دابەزینی سورەتی بەقەرە (2:183-185) لە قورئاندا. ئیسلام ڕۆژووگرتنی لە نەریتە ئاینییەکانی پێشووەوە وەرگرت- هەردوو ئایینی جوولەکە و مەسیحی ڕێوڕەسمی ڕۆژووگرتنیان هەبوو، هەروەک چۆن هۆزە عەرەبییەکانی پێش ئیسلامیش ڕێوڕەسمی ڕۆژووگرتنیان هەبوو. بیرۆکەکە نە تایبەت بوو و نە نە نوێگەریبوو. بەڵام ئەوەی وەک داب و نەریتی قەرزکراو دەستی پێکرد، گۆڕدرا بۆ پابەندبوونێکی توندی ئایینی، کە پابەندنەبوون لێکەوتەی توندی ڕۆحی و کۆمەڵایەتی هەڵدەگرێت.

پاساوێکی دژبەیەک

یەکێک لەو هۆکارانەی کە زۆرترین جار بۆ ڕۆژووگرتن ئاماژەی پێدەکرێت، یادکردنەوەی ئازارەکانی هەژارانە. بەڵام ئەم ئارگیومێنتە بە قووڵی کەموکوڕی تێدایە. هەژارەکان بۆ تێگەیشتن لە برسێتی پێویستیان بە مانگێکی تایبەت نییە؛ ڕۆژانە ئەزموونی دەکەن. ئەگەر ڕۆژوو بۆ ئەوە بێت کە خەڵک فێری ئازارەکانی برسێتی بکات، ئەوا پێویستە تەنها بۆ دەوڵەمەند و خۆراکخۆرەکان پێویست بێت نەک بۆ ئەوانەی کە لە ئێستاوە خەبات دەکەن بۆ دۆزینەوەی ژەمی داهاتوو. لۆژیکەکە ئەوەندە بێمانایە کە بە کەسێکی بێ ماڵ و حاڵ بڵێیت لە زستاندا لە دەرەوە بخەوێت تا بتوانێت هاوسۆزی بێ ماڵ و حاڵەکان بێت.

جگە لەوەش دەوڵەمەندەکان لە مانگی ڕەمەزاندا بەڕاستی تووشی برسێتی نابن. ژەمە خۆراکییە گرانبەهاکانی پێش بەیانی (پارشیو) و ئاهەنگی ئێوارانی ئیسرافی (ئیفتار) دەخۆن، زۆرجار لە یەک شەودا خواردنی زیاتر دەخۆن لەوەی لە ڕۆژێکی ئاساییدا دەیخۆن. ڕەمەزان لەبری ئەوەی هاودەنگی لەگەڵ هەژاران دروست بکات، زۆرجار تیشک دەخاتە سەر نایەکسانی ئابووری و تەنانەت خراپتری دەکات.

بارگرانی ئابووری و کۆمەڵایەتی مانگی ڕەمەزان

بۆ هەژاران، ڕۆژووگرتن تەنها ڕاهێنانێک نییە لە دیسیپلیندا- ئەوە بارگرانییەکی زیادەیە. لە زۆرێک لەو کۆمەڵگایانەی کە زۆرینە موسڵمانن، کاروبارەکان خاو دەبنەوە، کاتەکانی کارکردن کەم دەبێتەوە و بەرهەمهێنان کەم دەبێتەوە. بەڵام هەژاران توانای پشوودانیان نییە. کرێکاران و فرۆشیارانی سەر شەقامەکان و کرێکارانی کەم مووچە دەبێ لە هەلومەرجی توندڕەودا بەردەوام بن لە کارکردن و بێبەش بن لە خۆراک و ئاو بۆ ماوەی کاتژمێری درێژ. دەوڵەمەندەکان دەتوانن پشوو بدەن، بەڵام هەژارەکان دەبێت بەرگەی برسێتی بگرن و لە هەمان کاتدا هێشتا زەحمەت دەکێشن بۆ ئەوەی بژین.

جگە لەوەش ڕەمەزان دەبێتە هۆی هەڵاوسان لە نرخی خۆراکدا. لەگەڵ بەرزبوونەوەی خواست لەسەر هەندێک پێکهاتە، تێچووی ماددە خۆراکییە سەرەکییەکان زیاد دەکات، ئەمەش وا دەکات کە هەژاران توانای کڕینی پێداویستییە سەرەتاییەکان قورستر بێت. ڕەمەزان لەبری ئەوەی سودیان پێ بگەیەنێت، سەختی ئابوورییان خراپتر دەکات.

سیستەمێکی فشاری کۆمەڵایەتی نەک هەڵبژاردن

لە زۆرێک لە کۆمەڵگا موسڵمانەکاندا ڕەمەزان هەڵبژاردەیەکی شەخسی نییە بەڵکو واجبێکی زۆرەملێیە. ئەوانەی بەڕۆژوو نین ڕووبەڕووی دوورخستنەوەی کۆمەڵایەتی و هەراسانکردن و تەنانەت سزای یاسایی دەبنەوە. چێشتخانەکان ناچارن دابخرێن، چاوەڕوان دەکرێت کرێکاران بەبێ گوێدانە بیروباوەڕی کەسی یان بارودۆخی تەندروستی بەڕۆژوو بن، ئەو کەسانەی کە لە شوێنی گشتیدا نان دەخۆن دەگیرێن، لەوانەیە غەرامە بکرێن یان دەستگیر بکرێن. ئەم ژینگە زۆرەملێیە دژایەتی ئەو ئیدیعایە دەکات کە ڕۆژوو تاقیکردنەوەی ئیمانی کەسییە- لەبری ئەوە ڕێوڕەسمێکی زۆرەملێیە کە ڕێگە بە هیچ ناکۆکییەک نادات.

پراکتیزەیەکی ئایینی کە پێویستی بە هەڵسەنگاندنەوە هەیە

ئەگەر مەبەستی ڕاستەقینەی ڕۆژوو چاندنی هاوسۆزی بێت، ئەوا ڕەمەزان لە ئامانجی خۆیدا شکست دەهێنێت. بەزەیی ڕاستەقینە لە برسێتی کاتیەوە سەرچاوە ناگرێت- لە گۆڕانکاری سیستماتیکیەوە سەرچاوە دەگرێت کە برسێتی بە تەواوی لەناو دەبات. لەبری ڕۆژووگرتن، ڕێگەیەکی مانادارتر بریتی دەبێت لە وەبەرهێنان لە بەرنامە کۆمەڵایەتییەکان و دەستەبەرکردنی مووچەی دادپەروەرانە و دروستکردنی سیاسەتێک کە بەڕاستی هەژاران بەرز بکاتەوە. بەڵام زۆرجار نەریتە ئاینییەکان بەرەنگاری لۆژیک و چاکسازی دەبنەوە، خۆیان بە ڕێوڕەسمەکانەوە دەلکێن تەنانەت کاتێک کە چیتر خزمەت بە ئامانجە مەبەستەکەی خۆیان ناکەن.

ڕەمەزان وەک زۆرێک لە ئەرکە ئایینییەکان لەسەر دژایەتییەکان بنیات نراوە. بانگەشەی ئەوە دەکات کە هاوسۆزی بۆ هەژاران پەروەردە دەکات و لە هەمان کاتدا بارگرانی زیاتریان لەسەرە. بانگەشەی ئەوە دەکات کە دیسیپلین دەچێنێت لە هەمان کاتدا ڕێگە بە خواردنخۆری دەدات دوای خۆرئاوابوون. بانگەشەی ئەوە دەکات کە کردەوەیەکی پەرۆشی کەسییە لە هەمان کاتدا لە ڕێگەی فشاری کۆمەڵایەتی و یاساییەوە جێبەجێ دەکرێت. کاتی ئەوە هاتووە پرسیار بکەین کە ئایا پراکتیزەیەکی لەو شێوەیە بەڕاستی خزمەت بە مرۆڤایەتی دەکات یان تەنها نەریتی کوێرانە دەپارێزێت.

ئەنجام

زۆرجار ئایین داوا لە مرۆڤەکان دەکات کە لە پێناو فەزیلەتدا ئازار بچێژن، بەڵام پێشکەوتنی ڕاستەقینە لە ئازارەوە نییە، بەڵکو لە نەهێشتنی ئازاری ناپێویستەوە دێت. ئەگەر موسڵمانان بەڕاستی دەیانەوێت یارمەتی هەژاران بدەن، پێویستە سەرنجیان لەسەر چارەسەری پێکهاتەیی بێت نەک ئاماژەی ڕەمزی. برسێتی وانە نییە- قەیرانێکە کە دەبێت چارەسەر بکرێت، نەک بە شێوەیەکی کاتی هاوبەش بکرێت. ڕەمەزان وەک خۆی ڕێگایەک نییە بۆ دادپەروەری بەڵکو بەردەوامکردنی نایەکسانییە کە لەبەری تەقوادا پۆشراوە .