هێرشە نامرۆڤانەکانی سەر درووزییەکانی سووریا: گەلێکی لەبیرکراو کە ڕووبەڕووی ڕقی تووندڕەوان بوونەتەوە

کۆمەڵگەیەک کە ئێستا لەنێوان دیکتاتۆرییەت و تیرۆری جیهادیدا گیریان خواردووە.

درووزییەکان کێن؟

درووزییەکان گروپێکی ئایینی-نەتەوەیی تایبەتن کە لە سەدەی ١١ی زایینیدا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەریان هەڵدا. هەرچەندە باوەڕەکەیان لە ئیسلامی ئیسماعیلییەوە سەرچاوەی گرتووە، بەڵام بە شێوەیەکی بەرچاو لێی جیابووەتەوە و ئایینێکی یەکتاپەرستیی نهێنی پێک هێناوە کە تێکەڵەیەکە لە بیرۆکەی ئیسلامی، فەلسەفەی یۆنانی، میتافیزیکی هیندۆسی و توخمەکانی غنووسییەت. ئەوان بانگەشە بۆ ئایینەکەیان ناکەن، کەسی نوێ بۆ ناو ئایینەکەیان وەرناگرن، و جەخت لەسەر بەهاکانی وەک لەدایکبوونەوەی ڕۆح (تەناسخ)، دڵسۆزی، دەستپاکی و هاودەنگیی کۆمەڵایەتی دەکەنەوە.

گرنگتر لە هەمووی، درووزییەکان ئایینەکەیان وەک گەشتێکی کەسی و ڕۆحی دەبینن—گەشتێک کە پێویستی بە دەرخستنی دەرەکی وەک نوێژی ئایینی یان حەج نییە. ئەم تێڕوانینە ناوەکییە و جیابوونەوەیان لە ئیسلامی باو، وای کردووە کە بۆ چەندین سەدە بکرێنە ئامانج.

پاشخانی مێژوویی تووندڕەویی ئیسلامی لە سووریا

لە ڕۆژانی سەرەتای ململانێکەوە لە ساڵی ٢٠١١، سووریا بووەتە گۆڕەپانێک بۆ میلیشیا ئیسلامییە ڕادیکاڵەکان. گروپەکانی وەک "جەبهەتولنوسرە" (کە ئێستا بە "هەیئە تەحریر شام" ناسراوە)، داعش و هاوپەیمانییە جیهادییەکانی تر لەنێو ئاژاوەکاندا سەریان هەڵدا، کە بە دەیان ساڵ تەڵقینی وەهابی، گوتاری تائیفی و دەستێوەردانی دەرەکی پڕچەک کرابوون و هان دەدران. ئەم گروپانە بەردەوام شەڕەکەیان نەک هەر وەک یاخیبوونێکی سیاسی، بەڵکو وەک شەڕێکی "پیرۆز" بۆ پاککردنەوەی ئیسلام وێنا کردووە.

کەمینەکانی وەک عەلەوی، مەسیحی، ئێزیدی و درووزییەکان لەلایەن ئەم ئایدۆلۆژیا تووندڕەوانەوە بە "مولحید"، "هاوەڵدانەر" یان "مورتەد" ناوزەد کراون. درووزییەکان، بەهۆی باوەڕە نهێنییەکانیان و ڕەتکردنەوەی ملکەچبوون بۆ ئۆرتۆدۆکسی ئیسلامی، ڕووبەڕووی دەستدرێژیی تایبەت و پڕ لە ڕق و کینە بوونەتەوە.

هێرش و سووکایەتیپێکردنی درووزییەکان

بەدرێژایی ساڵان، کۆمەڵگە درووزییەکان لە سووریا—بەتایبەتی لە پارێزگای سوەیدای باشوور—ڕووبەڕووی توندوتیژیی ترسناک بوونەتەوە. گروپە ئیسلامییە چەکدارەکان هێرشیان کردووەتە سەر گوندەکانیان، گەنجەکانیان ڕفاندووە، و مەزار و گۆڕستانەکانیان تێک داون. دەقە ئایینییەکانیان سووتێنراون. ماڵەکانیان تاڵان کراون. گۆڕەکانیان بێڕێزییان پێ کراوە.

یەکێک لە سووکایەتیپێکەرترین تاکتیکەکان کە لەلایەن گروپە جیهادییەکانەوە بەکار هاتووە، بەزۆر تاشینی ڕیشی دیلە درووزییەکان بووە، کە وێنەی گیراوە و لە سۆشیال میدیادا بڵاو کراوەتەوە بۆ گاڵتەکردن بە دابونەریتە ڕۆحییەکانیان. بۆ درووزییەکان، کە قژ و ڕیش وەک هێمای ناسنامە و شکۆمەندی سەیر دەکەن، ئەمە تەنها دەستدرێژی نییە—بەڵکو سووکایەتییەکە کە ئامانج لێی شکاندنی ورەیانە. ڤیدیۆی ئەو پیاوە درووزییانەی کە بەزۆر ڕیشیان دەتاشرێت، لێیان دەدرێت، یان ناچار دەکرێن دروشمی ئیسلامی بڵێنەوە، بە مەبەستی بڵاوکردنەوەی ترس لەنێو کۆمەڵگاکە و سڕینەوەی ناسنامەکەیانە.

ڕۆڵی ڕژێمی سووریا

حکومەتی سووریا بانگەشەی ئەوە دەکات کە کەمینەکان دەپارێزێت، بەڵام زۆرجار ناوچە درووزییەکانی بەبێ پاراستن جێهێشتووە یان بە ئەنقەست خستوونیەتیە بەر هێرشی یاخیبووان. لە هەندێک حاڵەتدا، میلیشیاکانی سەر بە ڕژێم فشار دەخەنە سەر گەنجە درووزییەکان بۆ ئەوەی لە سوپادا خزمەت بکەن، تەنها بۆ ئەوەی وەک سووتەمەنی شەڕ یان ئامرازی سیاسی بەکاریان بهێنن. لە هەمان کاتدا، گروپە بەرگرییە ناوخۆییەکانی درووزییەکان—کە لە نائومێدیدا دروست بوون—کەرەستەی پێویستیان نییە و پشتیوانی ناکرێن.

درووزییەکان هەم لەلایەن یاخیبووە تووندڕەوەکانەوە و هەم لەلایەن ڕژێمەوە ڕووبەڕووی هێرش بوونەتەوە کاتێک ڕەتیان کردووەتەوە ملکەچی دەسەڵاتی بن. لە سوەیدا، خۆپیشاندان دژی سەربازیی زۆرەملێ و داڕمانی ئابووری، بە سەرکوت و تۆقاندن وەڵام دراوەتەوە.

بۆچی جیهادییەکان ڕقیان لە درووزییەکانە؟

ئەو ڕقەی جیهادییەکان بەرامبەر بە درووزییەکانیان هەیانە، هەم هزرییە، هەم سیاسییە و ڕەگ و ڕیشەیەکی قووڵی لە بنەماخوازیی ئیسلامیی چەندین سەدەییدا هەیە. لە مێشکی جیهادیدا، درووزییەکان تەنها مەزهەبێکی جیاواز نین—بەڵکو پیسکردنی ئیسلامن، بیرهێنەرەوەی ئەوەن کە باوەڕی جێگرەوە سەرەڕای چەوساندنەوەی چەندین سەدە، هەن و گەشە دەکەن.

بە ڕەتکردنەوەی پەیڕەوکردنی شەریعەتی ئیسلامی، ڕەتکردنەوەی گۆڕینی ئایین، و پاراستنی دەقە ڕۆحییەکانیان، درووزییەکان هەڕەشەیەکی وجودی بۆ بیرۆکەی ناسنامەیەکی یەکپارچەی ئیسلامی سوننە دروست دەکەن. بۆیە، گاڵتەیان پێ دەکرێت، زاناکانیان سووکایەتییان پێ دەکرێت، و پیرەکانیان بە خوێنساردی دەکوژرێن. بێدەنگی و نهێنییەکەیان دەشێوێنرێت و تۆمەتباریان دەکەن بە شەیتانپەرستی، و گوندە ئارامەکانیان وەک هێلانەی بیدعە وێنا دەکرێن.

پێویستیی دەنگ هەڵبڕین

ئەوەی لە سووریا بەسەر درووزییەکاندا دێت، تەنها پەراوێزێکی تر نییە لە شەڕێکی درێژخایەندا—بەڵکو تاوانە دژی مرۆڤایەتی. ئەمە سڕینەوەی سیستماتیکی گەلێکە کە تەنها تاوانیان ئەوەیە بە جیاواز بیر دەکەنەوە و باوەڕیان هەیە. درووزییەکان شایەنی پاراستن، دانپێدانان و هاودەنگیی نێودەوڵەتین.

وەک کوردێک و، نووسەر و مرۆڤێک کە باوەڕمان بە ئازادیی باوەڕ و ویژدان هەیە، دەبێت دەنگمان بەرزتر بکەینەوە سەبارەت بە ئازارەکانیان. دەبێت بە جیهان نیشان بدەین کە لە پشت هەر ڤیدیۆیەکی سووکایەتیپێکەر، لە پشت هەر گوندێکی وێرانکراو یان ڕیشێکی تاشراوەوە، مرۆڤێک هەیە—مرۆڤێکی بەشکۆ، ئازا، و شایستەی ڕێز.

لینکی هەواڵەکە https://www.facebook.com/share/v/172mDpuREo/

لینکی وتاری کاک سەردار حەمە رەش وێنەکەش هەر لەو وەرمگرتوەhttps://www.facebook.com/photo?fbid=3617198115078862&set=a.117833971681978