ساپیێنس: کورتە مێژوویەکی مرۆڤایەتی — خەیاڵکردنەوەیەکی بوێرانەی چیرۆکەکەمان

مرۆڤ بوون واتای چییە؟ ئێمە لە کوێوە هاتووین- و بەرەو کوێ دەڕۆین؟ ئەم پرسیارانە لە دڵی کتێبی ساپیێنس: کورتە مێژوویەکی مرۆڤایەتیدان، کە کتێبی پێشکەوتووی مێژوونووس یوڤاڵ نوح حەرارییە و تەحەدای هەموو ئەو شتانە دەکات کە پێمان وابوو لەبارەی خۆمانەوە دەزانین.

لە گێڕانەوەیەکی فراواندا کە لە سەرەتای سەرهەڵدانی هۆمۆ ساپیێنسەوە تا سەردەمی سەرمایەداری و زیرەکی دەستکرد و بایۆتەکنەلۆژیا دەگرێتەوە، حەراری مێژوو و بایۆلۆجی و فەلسەفە و ئەنترۆپۆلۆژی بەیەکەوە دەبەستێتەوە بۆ ئەوەی ئاشکرای بکات کە چۆن مرۆڤایەتی بووەتە جۆری باڵادەستی هەسارەکە. بەڵام ئەمە تەنها مێژووی ڕاستییەکان نییە- لێکۆڵینەوەیەکی بوێرانەیە لە ئەفسانە و ئایدۆلۆژیا و پێکهاتەکان کە کۆمەڵگاکانمانیان لە قاڵب داوە.

نەک تەنها کتێبی مێژووی ئاسایی 

بە پێچەوانەی زۆرێک لە کتێبەکانی مێژوو کە سەرنجیان لەسەر بەروار و شەڕەکانە، ساپیێنس بەدواداچوون بۆ "بۆچی" و "چۆن" لە پشت ڕەفتاری مرۆڤەوەیە. پرسیاری بوێرانە دەکات: چۆن جۆرێک لە مەیموونێکی ناسەرنجڕاکێش هاتە سەر زەوی و حوکمڕانی زەوی بکات؟ چیرۆکی خەیاڵی و ئەفسانەی

 هاوبەش- وەک ئایین، پارە و ناسیۆنالیزم- چ ڕۆڵێکیان لە دروستکردنی شارستانییەتە بەهێزەکاندا هەبووە؟ وە ڕەنگە لە هەمووی ورووژێنەرتر، ئایا ئێمە ئێستا 

دڵخۆشترین لەوەی هەزاران ساڵ لەمەوبەر بووین؟

هەراری بە ڕوونی و ژیرییەوە گریمانە پیرۆزەکان هەڵدەوەشێنێتەوە و خوێنەر بانگهێشت دەکات بۆ ئەوەی

بە شێوەیەکی ڕەخنەگرانە بیر لەو چیرۆکانە بکاتەوە کە بۆ خۆمان دەیگێڕینەوە- دەربارەی خوداوەندەکان، نەتەوەکان، کۆمپانیاکان و مانای ژیان خۆی.

بۆچی ئەم کتێبە گرنگە

ساپیێنس تەنیا کتێبێک نییە- ئەوە بەئاگابوونەوەیەکی فیکرییە. بۆ ئەو خوێنەرانەی کە دەیانەوێت لە ڕوانگەیەکی عەلمانی و عەقڵانی و قووڵی کنجکاوەوە لە مرۆڤایەتی تێبگەن،

 خوێندنەوەیەکی جەوهەرییە. ڕێبازی چاونەترسی حەراری لە ئایین، سیاسەت، ئابووری و ڕەفتاری مرۆڤایەتی، وا دەکات ئەم کتێبە بە تایبەتی

 لە جیهانی ئەمڕۆدا دەنگ بداتەوە، کە بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە و لێکۆڵینەوەی کراوە لە هەموو کاتێک گرنگترە.

بۆ ئەوانەی ئازادی بیرکردنەوە بە نرخ دەزانن و دۆگما بۆماوەییەکان دەخەنە ژێر پرسیارەوە- جا چ ئایینی بێت، چ نەتەوەپەرستانە بێت، یان ئابووری بێت- ساپیێنس هەم تەحەدایەک و هەم بانگهێشتنامەیەک پێشکەش دەکات: بیر لەوە بکەنەوە کە مرۆڤ بوون لە سەدەی بیست و یەکەمدا مانای چییە.

کاتالیستێک بۆ بیرکردنەوە

خوێندنەوەی ساپیێنس هەست دەکەیت بەناو مۆزەخانەیەکدا بڕۆن کە هەموو پێشانگایەک دەرگایەکی نوێ لە مێشکتدا دەکاتەوە. ناچارت دەکات ڕووبەڕووی ڕاستییە ناڕەحەتەکان ببیتەوە، وەک ڕۆڵی وەهمی جەماوەری لە بنیاتنانی

 شارستانیەتەکاندا، یان ناڕوونی ئەخلاقی سەرکەوتنی مرۆڤایەتی بەسەر سروشتدا.

حەراری وەڵامی ئاسان ناداتەوە- بەڵام پرسیاری باشترت پێدەدات.

ئەنجام

لە سەردەمێکدا کە تەمبەڵی فیکری و دڵسۆزی کوێرانە لە هەڵکشاندایە، ساپیێنس دژە ژەهرێکی بەهێزە. خوێنەران بەهێز دەکات بۆ ئەوەی لە دەرەوەی ڕووی مێژوو ببینن و ئەو نەخشانە بناسن کە جیهانەکەمانیان

 لە قاڵب داوە و داهاتووی نوێ خەیاڵ بکەن. بۆ کەسانی کنجکۆڵ و گوماناوی و بیرکردنەوەی ئازاد، ئەم کتێبە تەنها شایەنی خوێندنەوە نییە-بەڵکو  پێویستە.

تێبینی ئەم کتێبە وەرگێڕانێکی زۆر باشی بۆ کراوە بۆ سەر زمانی شیرینی کوردی .